مهدی ابراهیمی؛ سیدمحمدغفار نیکنام راد
دوره 15، شماره 57 ، فروردین 1393، ، صفحه 149-177
چکیده
این مقاله، فراتحلیلی بر مطالعات حوزۀ هویت در ایران در یک دهۀ گذشته است. پرسش اصلی مقاله این است که هویت‌پژوهی در ایران، ناظر به چه مسائلی است؟ بدین ترتیب، هدف اصلی از انجام این فراتحلیل، بررسی پیشینۀ ...
بیشتر
این مقاله، فراتحلیلی بر مطالعات حوزۀ هویت در ایران در یک دهۀ گذشته است. پرسش اصلی مقاله این است که هویت‌پژوهی در ایران، ناظر به چه مسائلی است؟ بدین ترتیب، هدف اصلی از انجام این فراتحلیل، بررسی پیشینۀ پژوهشی مقولۀ هویت به منظور شناخت اشتراکات و افتراقات مطالعات حوزۀ هویت در کشور و دستیابی به نتایج کلّی و کاربردی و بینش‌ها و نگرش‌های تازه به هویت و هویت‌پژوهی است. جامعۀ آماری این تحقیق، 50 پژوهش (مقالۀ علمی ـ پژوهشی) با موضوع هویت در کشور در دهۀ اخیر (1391-1381) است. مهم‌ترین متغیرهای بررسی شده در این تحقیق عبارت‌اند از: حوزۀ مطالعاتی یا قلمرو رشته‌ای مقالات، رویکردهای نظری مقالات، قلمرو یا میدان مطالعۀ پژوهش‌ها، نوع پژوهش‌ها، روش‌شناسی پژوهش‌ها، مؤلفه‌های هویت ملی و دینی که در مقالات به آنها توجه شده است، پرسش‌ها و نیز فرضیه‌ها و متغیرهای اصلی طرح شده در مقالات، تکنیک‌های جمع‌آوری اطلاعات، روش‌های نمونه‌گیری، تکنیک‌های تحلیل داده‌ها، واحد تحلیل، جامعۀ آماری یا گروه‌های هدف، و یافته‌های مقالات. برخی از یافته‌های مهم این تحقیق عبارت‌اند از: عدم توافق درباب چیستی مؤلفه‌های هویت ملی در کشور، گستردگی وجه ملی هویت‌پژوهی در کشور نسبت به وجه دینی آن، خصلت توصیفی ـ تحلیلی (کیفی) بیشینۀ پژوهش‌ها، تمرکز بر افراد (گروه‌ها) و ساخته‌های آنها به‌عنوان واحد تحلیل، ترجیح روش اسنادی (کتابخانه‌ای) به سایر روش‌ها، ضعف مسأله‌مندی و زمان‌مندی، نامشخص‌بودن جامعۀ آماری یا گروه‌های هدف به همراه ضعف نمونه‌گیری در شمار قابل‌توجهی از پژوهش‌ها، جنبۀ نظری محدود و وجه کمّی نابسندۀ بسیاری از پژوهش‌های حوزۀ هویت در کشور.
فراتحلیل هویت‌پژوهی در ایران (با عطف نظر به مقالات علمی ـ پژوهشی یک دهۀ گذشته (1391-1381))
